مشق کردن از روی آثار بزرگان نویسندگی

این یادداشت در جواب به سوال یکی از دوستان (کژال) نوشته شده است. مطالعه اش شاید برای شما هم مفید باشد.

سلام. ممنون از مطالب مفیدتون. اینکه بعضی از افراد متخصص پیشنهاد میدن کتاب های چخوف همینگوی و...بخونیم و یاحتی رونویسی کنیم ...تاچه حد میتونه موثرباشه در تقویت فن نویسندگی؟؟ من نمیتونم با آثار چخوف بخوبی ارتباط برقرار کنم ...البته فقط از نمایش نامه های چخوف خوندم تا به حال .. داستان ش رو امتحان نکردم...

میشه راهنمایی کنید از چخوف چی بخونم؟ یا هر نویسنده ی دیگه ای که بنظرتون میتونم امتحان کنم که چه میزان میتونم ارتباط برقرار کنم و مفید باشه برای من....

(سوال از کژال)

پاسخ:

مطالعه کردن کتاب نویسندگان بزرگ و حتی مشق کردن از روی نوشته ی آنها می تواند مفید باشد. اما برای اینکه تاثیر مورد نظر ما را داشته باشد باید چند نکته را مد نظر قرار بدهید. 

متن کامل در ادامه مطلب

  

1. اگر می خواهید نثر و زبان قوی داشته باشید و جملات درست و عبارات داستانی صحیحی به کار ببرید من پیشنهاد می کنم از نویسندگان ایرانی بخوانید. مخصوصا نویسندگانی که نثر قوی و پخته ای دارند و به زبان داستان اهمیت می دهند. از نسل های قبل تر کسانی مثل گلشیری و از نسل های بعدتر کسانی مثل مندنی پور و خسروی و چهلتن و ... اگر هم خواستید از کارهای ترجمه بخوانید به سراغ ترجمه های خوب بروید. هر چند من خواندن متن های فارسی را ارجح تر می دانم و مفیدتر، (هم متون کلاسیک و کهن مانند تاریخ بیهقی و حکایات سعدی و مولوی و هم آثار معاصر مانند رمان ها و زندگی نامه ها).

2. اگر می خواهید به جزئیات فنون و تکنیک ها پی ببرید در ابتدا حداقل یکی-دو تایی کتاب عناصر داستان و رمان بخوانید تا با مصالح تشکیل دهنده ی یک داستان و رمان آشنا شوید. عناصری مثل شخصیت، صحنه، لحن، نوع زاویه دید، شیوه های روایت نقلی و نمایشی، ساختار طرح و ... آشنایی با این نکات باعث می شود بتوانید در حین مطالعه و یا مشق کردن از روی یک اثر از زیر و بم کار و نکات فنی آن بهتر بیاموزید و بعدتر در نوشته های تان به کار ببرید. گاهی وقتی گام به گام از روی داستانی مشق می کنیم به ناگهان در می یابیم که چرا نویسنده شیوه ی خاصی را در نوشتن لحاظ کرده است. مثلا چه طور در هنگام اجرای فلاشبک (بازگشت به گذشته) زمان فعل ها را تغییر داده است، چگونه وارد زمان گذشته شده است و چگونه باز به زمان حال برگشته است. یا اینکه چه طور نویسنده از روایت نقلی به روایت نمایشی وارد شده است و یا بالعکس، یعنی نقاط گذار از این دو نوع روایت متمایز را به گونه ای به هم ربط داده است که ما تغییر شیوه روایت را متوجه نشده ایم. و نکاتی دیگر از این دست ... برای یادگیری فنون و تکنیک ها هر دو نوع داستانها و رمانهای ایرانی و ترجمه مفید هستند.

3. انتخاب کتاب برای مطالعه یا مشق کردن باید با دقت صورت بگیرد. آثار چخوف و همینگوی از نظر دسته بندی ژانری در دسته ی آثار ژانر هنری و ادبی قرار می گیرند. وارد جزییات ویژگی های این نوع آثار نمی شوم. ما ژانرهای دیگری هم در ادبیات داستانی داریم: ژانر علمی-تخیلی (مثل آثار ژول ورن، ایزاک آسیموف، آرتور سی کلارک)، ژانر فانتزی (مثل آثار جی.کی رولینگ، تالکین و ...) ژانر معمایی و کارآگاهی (مثل آثار آگاتاکریستی، آرتور کانن دویل، ژرژ سیمنون و ...) ژانر عاشقانه و رمانتیک (مثل آثار سیدنی شلدون و دنیل استیل یا نمونه ی ایرانی اش فهمیه رحیمی و م.مودب پور) و دیگر ژانرها. (ترسناک، پلیسی، تاریخی، رازآلود، مذهبی، فلسفی و ...)

طبیعتا برای اینکه شما با ویژگی های ژانری، سبکی، فنی و تکنیکی خاصی آشنا شوید اول باید مشخص بکنید که به چه نوع ژانری علاقه دارید و از خواندن چه نوع کتاب هایی لذت می برید و دوست دارید خودتان چه نوع داستان ها و رمان هایی بنویسید. بعد از مشخص کردن نوع ادبیاتی که به دنبالش هستید باید بروید به سراغ سرآمدان و نویسندگان شاخص آن نوع و ژانر.

اگر نمی توانید با آثار چخوف ارتباط برقرار بکنید و ادبیات مورد پسند شما نیست از نویسندگانی بخوانید که آثارشان باب طبع شما هست. (هر چند سخت می شود از چخوف گذشت). اگر می خواهید ترجمه ی خوبی بخوانید من ترجمه ی مجموعه آثار چخوف که سروژ استپانیان انجام داده است را پیشنهاد می کنم. این مترجم تمامی آثار داستانی و غیر داستانی چخوف را در چند مجلد ترجمه کرده است چه شامل داستان های کوتاه، نمایش نامه ها و نامه های شخصی او می باشد. اگر اشتباه نکنم 4 جلد از این مجموعه به کل داستان های کوتاه چخوف اختصاص دارد. اگر نتوانستید این مجموعه را تهیه بکنید یک کتاب از مجموعه داستانهای برگزیده چخوف با ترجمه ی احمد گلشیری موجود هست. ترجمه های زیادی موجود هست.

پیشنهاد می کنم در ژانر مورد علاقه ی خودتان بخوانید. داستان های چخوف به صورت هنرمندانه و با ظرافت تمام به زندگی روزمره ی آدم ها می پردازد. بنابراین در خیلی از موارد داستان هایش دارای طرحی پیچیده یا پر افت و خیز و پر هیجان نیست. او زندگی عادی را دستمایه کارش قرار داده. و هنرش هم در همین بوده که به مسائل کم اهمیت با دقت نگریسته. شاید برای شمایی که دنبال یک رمان طولانی پر از هیجان هستید اصلا لذت بخش نباشد (البته شاید، وگرنه چخوف حتما به خواندنش می ارزد). خود من در نوجوانی بسیار از ژول ورن خوانده ام. چون لذت می بردم و من را هیجان زده می کرد. بعدها بسیار هم از چخوف خواندم چون چخوف هم برایم لذت بخش بود. همینطور همینگوی و دیگر نویسندگانی که کارهای شان در دسته بندی کارهای هنری و ادبی قرار می گیرد.

بنابراین مطالعه بکنید تا نویسندگان محبوب تان را بیابید. عجله هم نکنید.