دوستِ نوجوانِ رمان نویس - تابستان و نوشتن رمان - بخش اول

تابستان هست و خیلی ها از فرصت استفاده می کنند تا در این تعطیلات چیزی بنویسند. به نظرم خیلی هم عالی هست. اما چند نکته ای دارم تا با شما در میان بگذارم.

1_ مطالعه.

 قبل از نوشتن و بسیار بیشتر از نوشتن، سعی کنید برنامه ای جدی برای مطالعه داشته باشید و در این ایام تعدادی از آثار شاخص ادبیات داستانی را مطالعه کنید. از کتاب های کلاسیک، نویسندگان قدیمی و رمان های حجیم نترسید. حتی اگر شده به اندازه ی 50 صفحه. هر طور شده بخوانید. شاید در ابتدا ارتباط برقرار کردن با این کتاب ها برای تان کمی سخت باشد. اما سعی کنید که بخوانید. هر کتاب جدی که به آن دسترسی داشتید، کلاسیک، مدرن و پست مدرن، ایرانی یا خارجی. از بزرگان ادبیات روس: داستایوسکی، تولستوی، چخوف و ... از ادبیات امریکای شمالی: فالکنر، همینگوی، ملویل و ... از نویسندگان فرانسه و آلمان و انگلستان، پروست و کافکا و وولف و کوندار، کالوینو، از ادبیات امریکای لاتین، مارکز و یوسا و ... از رمان و داستان فارسی، هدایت، چوبک، احمد محمود، دولت آبادی، گلشیری، بهرام صادقی، فصیح، دانشور و ...

از معاصرین: ایشی گورو، موراکامی، استفن کینگ، پل استر، پاموک و ...

  

علاوه بر رمان و داستان کوتاه در سایر زمینه ها هم مطالعه کنید: ادبیات کهن و شعر، تاریخ، فلسفه، روانشناسی و جامعه شناسی. حتی اگر در همین فرصت اندک بتوانید با چهارچوب این علوم و افراد اثرگذار آن آشنا شوید قدم بزرگی برداشته اید. آشنایی با شاعران و نویسندگان و مکاتب و سبک های ادبی، شخصیت های مهم تاریخی و حوادث تاریخی مهم، روانشناسان برجسته و مکاتب روانشناسی و جامعه شناسی و همچنین فیلسوفان و مسائل کلی فلسفه. بالاخره باید از جایی شروع کرد. یک نویسنده ی خوب باید چند بعدی باشد و نه تک بعدی. چون نویسنده ی خوب درباره ی انسان می نویسد و همه ی این علوم در جهت شناخت انسان و مسائلی که انسان با آنها مواجه است شکل گرفته اند. باید شناختی همه جانبه از انسان ها داشته باشیم تا بتوانیم درباره ی شان بنویسیم.

2_ معروفیت و شهرت را فراموش کنید.

دنیای رمان و رمان نویسی، دنیای بزرگی است. شاید اسیر شدن در فضای رمان اینترنتی موجب شود شما در دنیایی کوچک گرفتار شوید. عادت به فضای اینترنت باعث خواهد شد فقط آثار همسن و سال های خودتان را بخوانید و فقط از روی دست همدیگر مشق بکنید، که این کاملا اشتباه است.  باعث خواهد شد گمان کنید چیزی که در انجمن ها و تالارها و تاپیک های رمان نویسی منتشر می شود واقعا رمان هست. که نیست. بیش از 90 درصد چیزی که در اینترنت و در این تاپیک ها منتشر می شود رمان نیست. در بهترین حالت، تقلید ضعیفی از نازل ترین رمان های عامه پسند عاشقانه ی چاپی هست.

بنابراین، تنها راه برای اینکه وارد دنیای واقعی رمان نویسی شوید این هست که تمامی این دفتر دستک ها را تعطیل کنید و وارد دنیای کتاب ها شوید. منظور از «دفتر دستک ها» همین سایت ها و انجمن ها و تالارها و تاپیک ها و کانال های تلگرامی و پیج های اینستاگرامی هست. به مدت سه ماه اینها را کم رنگ کند و هر از چند گاه سر بزنید. مطمئن باشید چیزی از دست نمی دهید. مطمئن باشید در این اوضاع بلبشو، خبری از معروفیت نیست. نهایتا یک کیلو لایک جمع کرده اید با یک کیلو فالور که فردا با یک آنفالو یا دیلیت اکانت شما را فراموش خواهند کرد. دیده شدن اصلا چیز بدی نیست. همه ی ما نیاز به دیده شدن، تشویش شدن و تعریف و تمجید شنیدن داریم. اما غرق شدن در فضای مجازی چیزی عایدمان نمی کند. زود می آید و زود می رود. پس چه بهتر از همین الان توشه ای برای آینده تدارک ببینید. بهترین توشه مطالعه و کسب تجربه هست، نه جمع کردن لایک و فالور. مطمئن باشید چند سال دیگر درگیر کنکور و دانشگاه و ازدواج و کار و ... می شوید و فرصت خیلی خیلی اندکی برای مطالعه خواهید داشت. بنابراین الان که فرصت کافی دارید مطالعه کنید. البته همه ی اینها را برای کسانی می گویم که می خواهند نویسنده ای باتجربه و اثرگذار شوند. اگر چنین برنامه و هدفی برای آینده ی خود ندارید بهتر است از همین لایک و کامنت گرفتن لذت ببرید.

3_ اهدافتان در زمینه ی نویسندگی را مکتوب و برای آنها ضرب العجل تعیین کنید.

الف: سعی کنید تصور روشنی از هدف تان داشته باشید. قرار است داستان کوتاه بنویسید یا رمان؟ کارهای بلند و طولانی دوست دارید یا کوتاه و کم حجم؟ در چه ژانری؟ برای چه مخاطبی؟

ب: واقع بین باشید. نوشتن رمانِ خوب زمان بر است. چون نیاز به دقت فراوانی دارد. پرداخت شخصیت هایی باورپذیر، طرحی نو و توصیفاتی بکر. بنابراین نوشتن چنین رمانی کار یک هفته و دو هفته یا یک ماه و دو ماه نیست. مگر اینکه خیلی باتجربه باشید که رمانی را در زمان کمی سر و سامان بدهید. در غیر این صورت باید یک برنامه ی بلند مدت تدارک ببینید و تلاش کنید آهسته و پیوسته پیش بروید. توانایی خود را بررسی کنید تا ببینید باید روزانه چقدر بنویسید تا رمان خود را در عرض سه-چهار ماه سرو سامان بدهید.

پ: حتما یک  ضرب العجل تعیین بکنید. یعنی مشخص بکنید که دقیقا چه زمانی قرار است نسخه ی اولیه رمان را تمام بکنید. مثلا 31 شهریور 98 یا 15 مهر 98. داشتن یک ضرب العجل برای کار باعث خواهد شد در هر قدم از مسیر تشخیص بدهید از برنامه جلو هستید یا عقب؟ کند پیش رفته اید یا تند؟ نتیجه ی کار با این سرعت خوب بوده با بد؟ با داشتن یک ضرب العجل دیگر زمان تان را به بطالت نخواهید گذراند.

ت: هر روز بنویسید. سعی کنید به یک برنامه ی روزانه عادت کنید. مهم، شکل دادن به عادت نوشتن هست. سعی کنید در ساعت مشخصی از شبانه روز بنویسید. به این نکته توجه داشته باشید که برای نوشتن منتظر الهامی آسمانی نباشید. به قول نویسنده ای: نوشتن، خود الهام بخش هست. کافی است از جایی شروع بکنید.

4_ به برنامه ی نویسندگی خود نظم بدهید:

الف. دفتر یادداشتی برای ثبت ایده های خود داشته باشید. اجازه ندهید جرقه های ذهنی از دست برود. سعی کنید این دفتر قابل حمل و دم دست باشد. هر چیزی که فکر می کنید می تواند به داستانی کوتاه یا رمان تبدیل شود سریع در آن ثبت کنید. یا نکاتی که بعدا می توانید در جایی از نوشته ی خود به کار ببرید. مثلا دیدار با یک آدم جالب، یا مشاهده ی نمای خانه ای که حسی خاص در شما به وجود آورده یا خبری که در روزنامه یا اینترنت خوانده اید.

ب. کاغذ و یا دفتری برای ثبت میزان کلماتی که در یک روز نوشته اید تهیه کنید. می توانید این اعداد را تبدیل به نمودار میله ای بکنید که نشان می دهد شما در طول یک هفته یا یک ماه هر روز چقدر نوشته اید و چه سیری در نوشتن داشته اید. برای محاسبه ی تعداد لغات یک نوشته کافی هست تعداد کلمات سه خط را بشمارید و تقسیم بر سه بکنید تا میانگین کلمات در یک خط را به دست بیاورید و بعد آن را ضربدر کل سطرها بکنید. به طور تقریبی می توانید بفهمید در هر صفحه چند سطر دارید. از شمردن حروف اضافه و ربط (مثل و/که/از/در و ...) خودداری کنید. با خود قرار بگذارید که هر روز میزان مشخصی بنویسید و با استفاده از این نمودار حرکت خود را کنترل کنید. این نمودار کمک می کند که بتوانید با یک نگاه بفهمید چه روزهایی از هفته بیشتر نوشته اید و چه روزهایی کمتر و در طول یک ماه چه اوج و فرودی داشته اید. با این بررسی می توانید روزهای نویسندگی خود را متعادل بکنید و کمی ها و کاستی ها را برطرف نمایید.

ج. اگر با کامپیوتر یا لپ تاپ می نویسید فایل های تان را پوشه بندی کنید. پوشه ای برای نوشته هایی که تکمیل شده اند. پوشه ای برای نوشته هایی که تمام شده اند اما باید ویرایش شوند و پوشه ای برای نوشته های نیمه کاره. و حتی یک پوشه برای نوشته های بی سرانجامی که نخواسته اید به پایان ببرید. در موبایل هم می توانید به نوشته های تان سر و سامان بدهید. این کار تصور روشنی از محتوای تولیدی شما می دهد. در هر لحظه می توانید با چند کلیک بفهمید که چه تعداد کار را به اتمام رسانده اید و چه تعداد نیمه کاره اند. اگر تعداد کارهای بی سرانجام و نیمه کاره افزایش پیدا بکند می توانید متوجه این موضوع باشید و چاره ای بیاندیشید.

در بخش دوم این مطلب درباره ی بعد از اتمام رمان خواهم نوشت.