دوستِ نوجوانِ رمان نویس - با رمان خود چه کنیم؟ - بخش دوم

حال فرض می کنیم شما تمام تابستان را مشغول نوشتن رمان تان بوده اید و اکنون، در پایان این فصل گرم، آن را به پایان رسانده اید. قطعا دوست دارید نتیجه ی کارتان دیده شود و تشویق هایی را از اطرافیان و یا مخاطبان رمان تان دریافت کنید.

مسیری که من می توانم به شما پیشنهاد بکنم این است:

1_ بازخوانی و ویرایش

بعد از اتمام نگارش رمان و بستن پرونده ی آن، برای مدتی ( حداقل 2 هفته تا یک ماه) از آن فاصله بگیرید و اصلا به سراغش نروید. اجازه بدهید تا رفته رفته از فضای رمان خودتان خارج شوید. بعد از آنکه این مدت زمان طی شد و شما از فضای رمان فاصله گرفتید، می توانید به عنوان یک مخاطب سروقت رمان خودتان بروید. این فاصله گذاری موجب خواهد شد شما قضاوت بهتری درباره ی نتیجه ی کار خودتان داشته باشید و رمان تان را بهتر تجزیه تحلیل بکنید، چون الان بیشتر مخاطب رمان هستید تا نویسنده اش. شروع به خواندن رمان کنید و با دقت به بررسی آن بپردازید. هم از نظر ساختاری و روایی و هم از نظر نثر و زبان. مواظب باشید اطلاعاتی که در رمان داده اید در تناقض با هم نباشند. مثل سن و سال ها و زمان وقایع یا اسامی و ... . متن را ویرایش و پرداخت نمایید. اما در زمان ویرایش این نکته را در نظر داشته باشید که نباید آنقدر با متن ور بروید و احیانا صحنه ها و وقایع را کم و زیاد بکنید که روح اثر از بین برود. بنابراین افراط نکنید. ویرایش متن نباید منجر به تکه پاره شدن و از ریخت افتادن متن رمان شود. باید کلیت و ساختار یک دست کار را حفظ کنید.

    

2_ نظر افراد متخصص

بعد از پایان کار بهتر است اگر متن را تایپ نکرده اید آن را تایپ نمایید. از آن پرینت بگیرید. یک نسخه از رمان را همیشه پیش خودتان داشته باشید و از نسخه ی دیگری برای نظرخواهی استفاده نمایید. سعی کنید افرادی را پیدا کنید که در زمینه ی ادبیات داستانی (رمان) صاحب نظر هستند و در درجه ی اول نظر آنها را جویا شوید. ببینید چه تحلیل و نظری درباره ی نتیجه ی کار شما دارند. معمولا در اکثر شهرها انجمن های ادبی تشکیل می شوند که افراد حاضر در آنها مخاطبان جدی ادبیات هستند. در بیشتر مراکز استان حوزه ی هنری وجود دارد که دارای واحد آفرینش های ادبی است. کارشناسان این واحد می توانند شما را به افراد متخصص متصل کنند. اگر به هر دلیل نتوانستید در شهرتان شخصی را برای بررسی رمان تان بیابید سعی کنید از طریق فضای مجازی با چنین اشخاصی آشنا شوید. اصلا تلاش نکنید که از همسن و سال های خودتان که افراد بی تجربه ای هستند نظر تخصصی بخواهید، اما قطعا تشویق آهای آنها به شما انگیزه و انرژی خواهد داد. برای نظر خواهی ابتدایی می توانید از دوستان و آشنایان و  اهالی فن بهره ببرید. این نظرات را جمع بندی کنید.

3_ جمع بندی و تصیم گیری

بعد از گرفتن نظرات، شما می توانید درباره ی کارتان تصمیم بگیرید. اینکه آیا ارزش سرمایه گذاری و چاپ را دارد یا بهتر است به عنوان یک تجربه، آن را پشت سر بگذارید و به سراغ رمان بعدی بروید. توجه داشته باشید که اصلا قرار نیست هر چیزی که نوشته می شود حتما به چاپ برسد. مهمترین چیز یادگیری است. یعنی اولین چیزی که باید پیش از نوشتن به عنوان هدف خود قرار بدهید «یادگیری» و «مشق» کردن است و نه لزوما چاپ کتاب. اگر قرار بود هر آنچه که توسط نویسندگان نوشته می شود به چاپ رسد، با کوهی از کتاب های ضعیف و متوسط در کارنامه ی نویسندگان مواجه بودیم. هر چند، این مسئله درباره ی برخی از نویسندگان صدق می کند. یعنی مثلا از 20 کتابی که در همان سال های ابتدایی نویسندگی شان چاپ کرده اند به سختی می توانید یک یا دو رمان متوسط -و نه حتی خوب- پیدا بکنید. بعضی ها هم تبدیل به ماشین تولید کتاب های ضعیف و متوسط می شوند. کتاب های یکبار مصرفی که ناشرین در چاپ آنها به دنبال یک سود حداقلی بوده اند و اصلا کیفیت رمان برای چاپ ملاک اول شان نبوده و نیست. بسیاری از کتاب هایی که تحت عنوان عامه پسند می شناسیم از این دسته هستند و فقط به خاطر اینکه اندک درآمدی برای ناشر داشته باشند چاپ شده اند. در حالی که می توانستند به سادگی بایگانی شوند.

4_ چاپ رمان

انتظار نداشته باشید اولین تلاش شما به عنوان یک نویسنده ی کم تجربه و گمنام به صورت کتاب چاپی منتشر شود. چاپ کتاب در این روزهای اقتصاد ایران کاری پر هزینه است که به خاطر گرانی و کمبود کاغذ شاید برای شما به سادگی میسر نشود. شاید نهایتا ناشری پیدا شود که از شما بخواهد برای چاپ کتابتان شخصا سرمایه گذاری کنید و از شما مبلغ هنگفتی مطالبه کند. برای همین زیاد روی گزینه ی چاپ کاغذی حساب باز نکنید. اما اگر خودتان خواستید برای چاپ کتاب سرمایه گذاری بکنید، به سراغ ناشر شناخته شده ای بروید که قدرت تبلیغ و بازاریابی و پخش کتاب را دارد. یعنی حداقل کاری که می تواند برای شما بکند این هست که باعث دیده شدن کتاب و پخش آن شود. یک ناشر سطح پایین در نهایت بعد از چاپ کتاب تعداد معدودی را در چند کتابفروشی دور و بر پخش خواهد کرد و باقی را هم بار وانت می کند و به در خانه ی شما می فرستد. البته اگر در این مورد هم آدم صادقی باشد. چون ناشرینی هستند که پول زیادی برای چاپ می گیرند. تعداد محدودی از کتاب چاپ می کنند و توی شناسنامه ی کتاب تیراژ بالایی می زنند. مثلا 300 تا چاپ می کنند و توی کتاب می زنند 2000 جلد. از این 300 تا هم 100 تا را می دهند به نویسنده و 200 تا را هم توی کتابفروشی سر خیابان می فرستند. نویسنده ی بینوا هم گمان می کند کتابش در چهار گوشه ی ایران پخش و دیده شده است. اما فقط بعد از گذشت چند سال هست که می فهمد چه کلاه گشادی سرش رفته. مطمئن باشید اگر کتاب شما سطح خوبی داشته باشد ناشر با سرمایه ی خودش چاپ خواهد کرد و پولی از شما نخواهد گرفت. وگرنه خیلی از ناشرین حاضرند کتاب شما را -هرچقدر هم که ضعیف باشد- چاپ کنند به شرط اینکه خود شما پول چاپ کتاب را بدهید.

5_ انتشار الکترونیکی رمان

اگر میخواهید هر طور شده رمان تان را به دست مخاطبان احتمالی اش برسانید، انتشار الکترونیکی آن در فضای مجازی می توانید گزینه ی کم دردسر و کم هزینه ای باشد. 

برای انتشار الکترونیکی رمان باید به این ترتیب عمل کنید:

 5-1: صفحه آرایی و طراحی جلد: اگر خودتان به این امور آشنا نیستید از یک صفحه آرا و گرافیست کمک بخواهید.

5-2: تبدیل به فرمت های دیجیتالی: کتاب را به فرمت های معمول و پرکاربرد تبدیل نمایید. مانند PDF  و EPUB و APK.

5-3: فایل کتاب را در یک آپلود سنتر مطمئن آپلود کنید. یکی از بهترین گزینه ها پیکوفایل هست. یا در کتابخانه های مجازی منتشر نمایید، مانند کتابناک. همچنین می توانید به سایر سایت های دانلود رایگان کتاب ارسال نمایید. کافی هست در گوگل جستجو نمایید.

5-4: یک وبلاگ راه اندازی نمایید. اگر توانستید می توانید یک وب سایت اختصاصی هم راه اندازی نمایید. در این وبلاگ اطلاعات خودتان به عنوان نویسنده را قرار بدهید تا مخاطبان با شما آشنا شوند. بعد لینک دانلود کتاب را در بهترین جای وبلاگ که در دید عموم باشد قرار بدهید. ممکن است شما کتاب را در چند آپلود سنتر یا کتابخانه مجازی منتشر کرده باشید. می توانید به ترتیب لینک آنها را قرار بدهید. بهترین نوع دانلود آن است که به صورت مستقیم باشد.

5-5: تبلیغ کتاب. الان می توانید کار تبلیغات را انجام دهید. اگر در شبکه های اجتماعی صفحه شخصی دارید لینک وبلاگ را در آن قرار بدهید و به مخاطبان خود اطلاع بدهید. یا برای دوستان خود پیغام بفرستید. همچنین می توانید از تبلیغات بنری پولی کمک بگیرید. سعی کنید در فضاهایی تبلیغ کنید که مخاطبان احتمالی شما در آنجاها فعال هستند. اگر کار تبلیغ و معرفی را به درستی انجام دهید مخطبان به وبلاگ یا سایت شما راه خواهند یافت و به سمت دانلود فایل کتاب هدایت خواهند شد.

توجه داشته باشید که اگر کتاب شما در کتابخانه های مجازی منتشر شود از این طریق هم دانلود و دیده خواهد شد.

البته مسئله ی راه اندازی و چیدمان وبلاگ، طراحی بنر و کاور تبلیغی و معرفی در شبکه های اجتماعی نکات ریز فراوانی دارد که باعث اثربخشی کار می شود و در این یادداشت مجالی برای پرداختن به این نکات نیست.

حال می توانید شاهد دانلود و خوانده شدن کتاب خود باشید. اگر کتاب شما حرفی برای گفتن داشته باشد خوانندگان بعد از خواندن برای شما پیغام خواهند فرستاد. حتما فراموش نکنید که در ابتدا و انتهای کتاب الکترونیک خود راه های ارتباطی مخاطبین را ثبت کنید، مثل آدرس وبلاگ/ آدرس ایمیل / آدرس صفحات در شبکه های اجتماعی و ...

امیدوارم این یادداشت و یادداشت پیشین به شما کمک کند تا در این تابستان قدم محکمی در مسیر نوشتن و نویسنده شدن بردارید.