بیراهه ی رمان نویسی در فضای مجازی

دوستان گرامی سلام

در دو روز گذشته نزدیک به 70 نظر بررسی و تایید شدند.  برای برخی پاسخ هایی بلند و برخی دیگر جواب هایی کوتاه داده شد. در مواردی هم به خاطر تکراری بودن سوالات خیلی تلگرافی جواب دادم. آنطور که من متوجه شدم بیشتر سوال کنندگان در سنین بین 13 تا 15 سال بودند. سوالات این دوستان مشابه هم بود و تقریبا پاسخی که می شد داد هم یکی بود: مطالعه.

خیلی ها می پرسند: چه طور رمان بنویسم؟ سوالی بسیار کلی. کاش جواب این سوال یک جمله یا یک پاراگراف بود و می شد نوشت و در جواب هر یک از دوستان ارسال کرد.

بیراهه ی رمان نویسی در فضای مجازی

اما به نظرم این سوال کلی از آنجایی می آید که تعداد کثیری از این نویسندگان نوجوان هنوز به طور جدی در عرصه رمان مطالعه نکرده اند. مطالعه ی این نویسندگان و علاقمندان رمان محدود بوده است به رمان های بازاری عاشقانه, مخصوصا رمان هایی که به صورت الکترونیکی منتشر می شوند و نویسندگان اکثر آنها نوقلمانی هستند که خودشان تجربه ای در زمینه ی رمان نویسی ندارند. در واقع از روی دست کسانی مشق می کنند و یاد می گیرند که همان ها هم هیچ شناخت درستی از رمان نویسی ندارند. حتی شناخته شده ترین این رمان نویسان که تجربه ی نوشتن در تاپیک ها و تالارهای فضای مجازی و انجمن  های رمان نویسی را پشت سر گذاشته اند و کارهای شان به صورت چاپی هم منتشر شده, ضعف های آشکاری در قلمشان دارند که به واسطه ی هیاهوی مخاطبان نوجوان و جوان دبیرستانی و طرفداری احساسی شان متوجه این نقاط ضعف جدی نشده اند. 

انتشار الکترونیکی رمان + نوشتن رمان در اینترنت+ بی حوصلگی در نوشتن رمان + درگیر کردن مخاطب با شخصیت ها و احساساتشان و تاثیرگذاری

به تعدادی از سوالات در این یادداشت به صورت کوتاه پاسخ داده می شود:

دوستانی هستند که می پرسند چگونه کتابمان را به صورت الکترونیکی منتشر بکنیم. برای یکی از این دوستان پاسخی نوشتم و در اینجا هم منتشر می کنم. شاید به کار دوستان بیاید: 

چگونه فکر اولیه رمان را گسترش بدهیم و نقطه ی شروع را پشت سر بگذاریم؟

بسیاری از اوقات هست که نویسنده بعد از نوشتن چند سطر متوقف می شود. شاید نویسنده به گذشته نگاه بکند و ببیند که با انبوهی از نوشته های نیمه کاره طرف هست. سیمون گرامی پرسیده است: «سلام من تازه میخوام شروع کنم رویه چندتا هم کار کردم موضوع اولیه رو که روش فکر فقط اولش به فکرم میرسه ».

معمولا فقط در شرایطی نویسنده می تواند یک ضرب در نوشتن رمان پیش برود که یا از قبل به اندازه ی کافی فکر اولیه رمان را در ذهنش پرورده و به تمام زوایای رمانش آگاه باشد و یا اینکه در چنان شرایط روحی و فکری قرار بگیرد که همزمان با نوشتن, فکرها و ایده ها یکی یکی سربرسد و ادامه رمان را بسازد. مورد دوم زمانی اتفاق می افتد که نویسنده تخیل سرشاری داشته باشد و به اندازه ی کافی از محیط پیرامونش ایده و سوژه جذب کرده باشد. 

ارتباط شخصیت ها با هم در رمان و ایجاد کشمکش +چگونه شخصیت های رمان را با هم درگیر بکنیم؟

سوال مهدی: «سلام. برای من درگیر کردن شخصیتها با هم دیگر واقعا سخته. تاحالا پنج الی شش رومان نوشتم اما به همین دلیلی که گفتم هیچ کدوم از رمانم تمام نشده. خواهشن راهنماییم کنید»

درگیر کردن شخصیت ها با یکدیگر و ایجاد کشمکش در میان آنها زمانی می تواند اتفاق بیافتد که خواسته ی آنها با هم در تضاد قرار بگیرد. یعنی هر یک خواسته ای داشته باشد که مخالف خواسته ی دیگریست. به عبارتی اگر یکی به خواسته ی خود برسد دیگری ناکام خواهد ماند. البته همه ی ارتباطات شخصیت ها در رمان از این جنس (تضاد) نیست. گاهی یک شخصیت به پیشبرد هدف شخصیت دیگر کمک می کند. جذابیت رمان در این خواهد بود که کشمکش شخصیت ها با یکدیگر در طول رمان مدام اوج بگیرد. 

نوشتن رمان و استفاده از کلمات ادبی + تفاوت زبان کتابی و زبان محاوره ای در رمان نویسی +زبان راوی رمان و زبان شخصیت های رمان

آلما پرسیده است: « با عرض سلام من 13 سال دارم و در رمان نویسی تازه کار هستم میخواستم بپرسم چگونه میتوانم در رمان خود کلمات سنگینی یا ادبی بکار ببرم چون که من با اینجور کلمات آشنایتی ندارم ممنون میشم جواب بدید».

پیش از جواب دادن به این سوال باید سوال دیگری از خود بپرسیم: آیا حتما و باید در یک رمان از کلمات سنگین, ادیبانه, شاعرانه و ... استفاده کنیم؟

مقدمه اول

رمان درباره ی انسان ها و روابط بین آنهاست. زبانی که با آن رمان را روایت می کنیم باید متناسب با این دو مقوله باشد. یعنی :

1. بین زبان نویسنده ( یا روای) و موضوع رمان باید تناسب باشد. مثلا بسیاری از نویسندگان برای آنکه بتوانند رمان های تاریخی بنویسند و به گونه ای رمان خود را واقعی جلوه دهند از زبانی کلاسیک, فخیم و به اصطلاح کتابی استفاده می کنند. حتی در هنگام نوشتن دیالوگ بین دو شخصیت هم همان زبان کتابی و کلاسیک را به کار می برد و اصطلاحات و کلماتی استفاده می کند که در آن دوره تاریخی کاربردداشته.

مثلا می نویسند:  رخصت دهید شما را تا آستانه ی در همراهی کنم. 

و نمی نویسند: اجازه بده تا دم در باهات بیام. 

بازخوانی و ویرایش رمان

 سوال هانیه  :  زمانیکه مى نویسم باید تا آخر داستان را بنویسم بعد از اول مرور کنم یا مثلا فصل به فصل برگردم از اول بخوانم و اصلاحش کنم؟ ممنون مى شوم راهنمایى کنید.

نظر من:  نوع چرخه ویرایش رمان در حال نگارش بستگی به روحیات و توانایی خود نویسنده دارد و نمی توان قاعده و قانون کلی برای آن وضع کرد. نویسندگانی بودند و هستند که پاراگراف به پاراگراف پیش می روند, یعنی بعد از نوشتن هر پاراگراف یا صحنه آنقدر روی همان چند سطر کار می کنند تا به نظرشان به صورت بی عیب و نقصی در بیاید و بعد نوشتن باقی سطور را ادامه می دهند. در مقابل کسانی هستند که نوشتن کتاب را بی وقفه تا پایان ادامه می دهند و زمانی که کار به سرانجام رسید شروع به ویرایش می نمایند. بنابراین ویرایش در هر مقطعی می تواند اتفاق بیافتد. اما نکاتی هست که به نظرم بهتر هست در هر شرایطی آن را لحاظ بکنیم.  

رمان هایی بر اساس زندگی واقعی / پاسخ به سوال سروا

سوال دوست گرامی مان: سروا

سلام.اگه میشه در موردنحوه نوشتن رمانهایی که بر اساس زندگی واقعی هستن راهنمایی کنید.سپاسگزارم.

پاسخ من: دوست عزیز سلام. سوالی که فرموده اید کلی هست. اگر منظورتان این هست که برای تبدیل سرنوشت واقعی یک نفر به رمان باید چه مراحلی طی شود نکاتی که به نظرم می رسد خدمتتان عرض می کنم. 

انسجام ذهنی در نوشتن رمان و داستان / پاسخ به سوال زیتون

سوال دوست گرامی زیتون:  با عرض سلام و ادب. ممنون از فرصتی که فراهم آورده اید. من به نوشتن بسیار علاقه دارم، ولی نمی دانم به خاطر عدم انسجام ذهنی ام است یا چه مشکل دیگری قادر نیستم آن را به صورت داستان در بیاورم. من پراکنده نویسی می کنم و اگر بخواهم خودم همین نوشته های پراکنده را نقد کنم، مثل موزائیک های ارزشمند و خلاقانه ای می مانند که مثلا یک نویسنده دیگر می تواند از آنها در پیکره کار خود استفاده کند. دوست دارم از یک جایی شروع کنم، اما نمی دانم چگونه؟ دوست دارم خیلی شفاف بدانم چه عناصری در ذهنیتم نسبت به داستان غایبند که نمی توانم، یک داستان شسته رفته ارائه کنم....
پاسخ من: دوست عزیز سلام خوشحالم که خانه رمان را دنبال می کنی. در حد بضاعتم به این سوال پاسخ می دهم.
جدای از مسائل روحی و روانی و اشتغالات ذهنی که می تواند موجب شود در هنگام نوشتن آنگونه که باید تمرکز و انسجام ذهنی نداشته باشیم, در خود مسئله ی نوشتن رمان ممکن است این پراکنده نویسی ها به دلیل نداشتن یک طرح اولیه باشد.  

قواعد نوشتن / پاسخ به سوال ترنم

بعد از ماه ها فرصتی دست داده است تا به سوالاتی که دوستان در خانه رمان پرسیده اند در حد بضاعت خودم پاسخ بدهم. امیدوارم که  راهگشا باشد.
خانم ترنم: سلام راستش می خوام یه رمان بنویسم نمی دونم از کجا شروع کنم ایده ی خاصی دارم ولی گیج شدم سن کمی دارم اول راهنمایی ام یه کم درباره قواعد نوشتن برام بگید با تشکر؟
پاسخ من: سلام. این بسیار عالی هست که در این سن و سال تصمیم گرفته اید وارد وادی نوشتن آن هم از نوع داستانی اش بشوید. ترنم عزیز تبریک می گویم. اما درباره قواعد نوشتن: این قواعد را می توانیم به دو بخش تقسیم بکنیم.